‘ต้นยางนา’ ถนนสารภี…ไปต่อหรือพอแค่นี้?

คำว่า ไม้หมายเมือง เป็นหน้าที่ตั้งแต่อดีตกาลไม่น้อยกว่า 130 ปี ของ ต้นยางนา ที่เรียงรายบนถนนหนทางจังหวัดเชียงใหม่–จังหวัดลำพูน (สารภี) แต่ว่าเวลาแล้วก็สิ่งอื่นเข้ามาปฏิบัติหน้าที่แทน ไม้หมายเมืองก็เลยแปลงเป็นไม้ประดับให้ถนนหนทางสายนี้มองงามรวมทั้งร่มรื่นในสายตาบางบุคคล

อีกมุมมอง “ต้นยางนา” กลายเป็นทั้ง “โจทย์” และ “โจทก์” เพราะที่ผ่านมา ความสูงใหญ่และกิ่งก้านที่ปกคลุมพื้นที่ร่วม 10 กิโลเมตร มีหลายต้นที่สร้างความไม่พอใจให้หลายคน ทั้งกิ่งไม้ตกใส่บ้านเรือนหรือรถที่สัญจรผ่าน แม้กระทั่งความหวาดกลัวว่าสักวัน “ต้นยางนา” ขนาดมหึมาจะล้มลง…ซึ่งก็เกิดขึ้นแล้ว

กลับมาสู่โจทย์ของการอนุรักษ์ที่จะต้องหาแนวทางXOSLOTจัดการขั้นต่อไปว่าสำหรับต้นยางนาที่บางคนมองคุณค่าเพียงเบาบาง กับคนที่เห็นเป็นสิ่งเกะกะขวางทาง จะรักษาสมดุลอย่างไรให้ถึงจะมีป้ายบอกทางก็ยังควรมี “ไม้หมายเมือง” บนถนนสายประวัติศาสตร์นี้อยู่ โดยที่ไม่เป็นปัญหากับใครก็ตาม

จากเหตุการณ์ “ต้นยางนา” ล้มนับสิบต้นเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม 2564 เพราะเกิดพายุฝนฟ้าคะนอง นำมาซึ่งการตั้งคำถามถึงการจัดการทั้งที่ผ่านมาแล้วต่อไป อาจารย์บรรจง สมบูรณ์ชัย คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ และการออกแบบสิ่งแวดล้อม มหาวิทยาลัยแม่โจ้ บอกกับจุดประกายว่า พิจารณาจากเหตุการณ์ดังกล่าว ต้นยางนาที่ยังอยู่ก็ยังมีความเสี่ยงที่จะล้มหรือก่อให้เกิดอุบัติเหตุเช่นกัน

ล่าสุดได้จัดการตัดแต่งเรือนยอด เนื่องจากเมื่อวิเคราะห์สาเหตุการล้ม ปัจจัยสำคัญคือ รากที่ไม่แข็งแรง, ความสูงของต้น และทรงพุ่มเรือนยอด ล้วนเป็นความเสี่ยงเมื่อเกิดลมกรรโชกแรงจะต้นไม้จะรับแรงปะทะมากเกินไป

“แนวทางอื่นๆ คือเราขอรุกขกรจากกรมป่าไม้เข้ามา เราวางแผนต่อเนื่องกันว่าหลังจากดูแลต้นไม้ก็ต้องบำรุงเขาให้สมบูรณ์ เพราะระบบรากถูกทำลายไปค่อนข้างเยอะ มีทั้งส่วนที่ต้นไม้โดยตรง และสภาพแวดล้อมอย่างผิวถนน เราควรจะเปลี่ยนวัสดุไหม การรับน้ำหนัก ให้ระบบรากของต้นยางอยู่ได้ ทุกวันนี้วันถูกกดทับแน่นๆ จนรากมันกุดไป

อีกอย่างคือเราต้องดูเรื่องการจราจรให้ลดความกระทบกระเทือน เช่น ลดจำนวนรถ จำกัดน้ำหนัก ฯลฯ เป็นการทำงานร่วมกันซึ่งอาจไม่ได้เปลี่ยนได้ทันที ก็ต้องใช้หลายๆ ทาง”

จะมองเห็นได้ว่าการล้มของ “ต้นยางนา” คราวนี้สร้างแรงกระเพื่อมให้คนหันมาพึงพอใจถนนหนทางสายนี้มากยิ่งกว่าเพียงแค่ความสวยงามๆสวยๆแม้กระนั้นกำเนิดเป็นการกระตุ้นให้คนทำงานก็ได้ตื่นตัวอีกที ส่วนผู้ที่เคยพอใจบ้างไม่สนใจบ้างก็ตระหนักถึงการดำรงชีวิตของต้นยางที่นาซึ่งส่งผลต่อชีวิตความเป็นอยู่ของคนด้วย